Hüseyinzadeler_{Kurtuluştan Cumhuriyete (1889-1933)}

Roman, daha önce yayınlanmış olan “GÜNEYDEN KUZEYE DE’WÊ”, “ARAS’TAN FIRAT’A KÖSEM” ve “OSMANLIDAN ÇARLIK’A XELIK” adlı romanların devamı olarak yazılmıştır.

Romanda, Kars-Erzurum-Ağrı arasındaki bölgede, Sarıkamış-Karakurt merkez olmak üzere 1889-1933 yılları arasındaki kırk dört yıl süresince yaşanmış olaylar kaleme alınmıştır.

Çarlık döneminde Kars-Horasan Nahiye Müdürü olan Hüseyin Ağa’nın beş oğlundan; Maksut Efendi okurken, Ermeni sınıf arkadaşları tarafından zehirlenerek; Muhammed Ağa, Soldatlar tarafından vurularak; Halit Efendi, Ekim Devrimi öncesi idam edilerek; Halil Bey ise yolu kesilerek, öldürülmüşlerdir. Hüseyin Ağa’nın sadece en küçük oğlu olan Abbas Karakurt Bey yatağında ölmüştür.

Romanın birinci bölümünde, Çarlık ordusunda subay olan Halit Efendi’nin, Rus egemenliğinden kurtulmak için verdiği mücadele ve nihayetinde Osmanlı ordusu lehine yaptığı casusluktan yakalanıp Kars’ta idam edilişi; ikinci bölümde ise nahiye müdürü olan Halil Bey’in, kurtuluştan cumhuriyetin onuncu yılına kadar olan mücadelesi ve davet edildiği Onuncu Yıl Kutlamalarına katılmak üzere Ankara’ya gitmek üzere yola çıktığı gün, Sarıkamış ormanında yolu kesilerek öldürülmesi anlatılmıştır.

Bu kapsamda söz konusu bölgede; Çarlık Rusyası askeri idaresi, Kazak Süvarileri, I. Dünya Savaşı, Sarıkamış Harekâtı, Kürt aşiretleri ve aşiret alayları, Ekim Devrimi, Sarıkamış’ın iki kez kurtuluşu, İslam dayanışması ve Kars/Milli İslam Şurası, Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkata-i Milliyesi, Milli Şura Ortakale Şubesi, Erzurum Kongresi, Ermeni emelleri ve olayları, cumhuriyetin ilanı ve uygulamaları, Cumhurreisi Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Sarıkamış’a gelişi, Cibranlı Halit Efendinin Sarıkamış’ta tutuklanması, Şeyh Sait İsyanı, ağaların batıya sürgünleri, Ağrı İsyanı ve liderleri, Onuncu Yıl Kutlamaları, romanın yaşam bölgesini ilgilendirdiği ve etkilediği kadarıyla ele alınmıştır. Dahası, Kiziroğlu Mustafa Bey rivayeti, yörede bilindiği şekliyle hikâye edilmiştir.

Romanda genç yaşlı onlarca kadına, farklı şekil ve statüde yer verilmiş ve ayrıca Kürt, Türkmen, Yerli, Çerkez, Ermeni, Rum unsurlarının yaşayışları, sürtüşmeleri, olaylara ve gelişmelere bağlı olarak gözler önüne serilmiştir.